بام کشور – طرح پرچمداری آذربایجان شرقی تحت عنوان طرح «پرچمداری محیط زیست و ورزش» با مشارکت اداره کل حفاظت از محیط زیست آذربایجان شرقی و اداره کل ورزش و جوانان استان با هدف استفاده از ظرفیت های قشر عظیم و سازنده جوانان و ورزشکاران و قهرمانان برای پاسداشت و حفاظت و صیانت از عرصه های طبیعی و محیط زیست کشور برگزار می شود.

به همین منظور با دکتر محمدحسین حسن زاده، سرپرست اداره کل حفاظت از محیط زیست آذربایجان شرقی مصاحبه ای انجام دادیم که ذیلا می خوانید.

در طرح «پرچمداری محیط زیست و ورزش» چه اهدافی را دنبال می کنید؟

از طرف سازمان محیط زیست طرح های متعددی برای اشاعه فرهنگ محیط زیستی مدنظر قرار گرفته و طرح کشوری پرچمداری محیط زیست و ورزش هم به استان آذربایجان شرقی واگذار شده است. هدف از این طرح کشوری استفاده هرچه بیشتر از ظرفیت های ورزش و قهرمانان برای اشاعه فرهنگ زیست محیطی در جامعه است و با توجه به اینکه در سطح کشورمان قهرمانان بنامی را در مسابقات آسایی، جهانی و بالاخص المپیک داشتیم، سعی می کنیم به نوعی از همه ظرفیت ها و از این محبوبیت و مشارکتی که این قشر می توانند در بحث محیط زیست داشته باشند، بهره مند شویم و در قالب همین طرح، تمامی قهرمانان به عنوان اهداف این برنامه مدنظر هستند و سعی داریم در قالب طرح پرچمداری کشوری برای محیط زیست و ورزش بتوانیم از تک تک ظرفیت قهرمانان خوشنام و تاریخ ساز و رخدادهای ورزشی استفاده کنیم.

ما در این خصوص از دو کلیدواژه «محیط زیست» و «ورزش» که موضوع اصلی طرح است، و در کنار این دو، «رسانه» برای جلب توجه اقشار مختلف بهره برده و سعی در بهبود وضع زیست محیطی منطقه داریم. سه موضوع «ورزش»، «محیط زیست» و «رسانه» با جامعیت بسیار تاثیرگذار در دستیابی به اهداف مشترک این پروژه مطرح بوده و امیدواریم در قالب همکاری ورزش، محیط زیست و رسانه برای اهداف مشترک، آگاهی رسانی و آگاه سازی همه اقشار بخصوص جوانان به موفقیتی شایسته در اجرای طرح پرچمداری برسیم.

تمامی افراد موفق به نوعی بهره مند از شرایط، امکانات، ظرفیت ها و فرصت هایی بوده اند که جامعه در اختیار آنان قرار داده است. ورزش قهرمانی و قهرمانان هم بهره لازم را از شرایط جامعه برده و به موفقیت رسیده اند. قطعا هیچیک از قهرمانان بدون بهره مندی از مشارکت عمومی به اهداف خود نمی رسیدند لذا در کنار بهره مندی از این افتخارات و موفقیت ها و آینده درخشان، قطعا مسوولیت های اجتماعی نیز دارند.

ما از تمامی این قهرمانان دعوت می کنیم برای الگوسازی موفق در جامعه، در طرح پرچمداری محیط زیست و ورزش شرکت کنند چراکه بدون قهرمانان و حضور الگوهای موفق، جوانان و نوجوانان آینده درخشانی برای خود متصور نخواهند بود. این ورزشکاران و قهرمانان هستند که جوانان را برای زندگی آینده هدایت کرده و برای آنان الگو می شوند. پس ما در راه دستیابی به اهداف مذکور، دست تمامی قهرمانانی که در مسابقات جهانی، المپیک و پاراالمپیک خوش درخشیده اند، را به گرمی می فشاریم و از آنان می خواهیم بحث محیط زیست را به عنوان یکی از دستورالعمل های الگویی خود به جامعه انتقال دهند.

در خصوص بحث کلی محیط زیست در استان آذربایجان شرقی بفرمایید.

امروزه برای هر جامعه ای ساختارها و مولفه هایی در نظر می گیرند که هر جامعه ای متشکل از آنهاست و به طور کلی سه بخش اصلی هر جامعه ای شامل بحث های اجتماعی، اقتصادی و محیط زیست یا منابع طبیعی یا اقلیم یا تلفیقی از اینهاست. بخش غیرزنده و طبیعی هر جامعه شامل بحث های محیط زیستی می شود. اما دو بخش دیگر هم (مسایل اجتماعی، اقتصادی) در کنار بحث محیط زیست طوری هستند که نمی توان هیچوقت اینها را از هم تفکیک کرد یا به تنهایی بتوان برای آنها تعریفی ارایه نمود. بلکه هر جامعه روابطی پیچیده و در هم تنیده و در حال ارتباط دوسویه و چندسویه دارد که هرگز نمی توان یکی را برای جامعه امروزی متصور شد و یا بدون درگیری با محیط های دیگر تعریف کرد.

در حال حاضر بحث محیط زیست استان آذربایجان شرقی به عنوان یکی از ساختارهای استانی سازمان حفاظت از محیط زیست استان شامل بخش های متعددی است که اگر بخواهیم ساده تر تعریف کنیم، شامل بخش های طبیعی و بخش های محیط انسانی است. محیط طبیعی، محیطی غیرزنده را شامل می شود که شامل مناطق چهارگانه حیات وحش، پارک های ملی، اثر ملی و مناطق حفاظت شده بوده و در کنار این چهار بخش تعریف شده، مناطق شکارممنوع هم اضافه می شود و شامل درختان، کوه ها، دشت ها، رودها، و حیات وحش و گیاهان در حال رویش منطقه آذربایجان شرقی می باشد. بدون مطالعه تک به تک و حفاظت و صیانت از آنها نمی توان تعریف خوبی از محیط و نحوه نگهداری و صیانت از آنها ارایه نمود.

علاوه بر این، بخش محیط انسانی وجود دارد که معمولا شامل محل سکونتی انسان هایی است که جامعه استان آذربایجان شرقی را شامل می شود. همچنین روستاها، شهرها و عوامل تولیدی در قالب واحدهای صنعتی هستند که خوشبختانه در حال حاضر استان آذربایجان شرقی هم از بابت محیط طبیعی و هم انسانی نسبت به میانگین کشوری وضعیت مطلوبی دارد و بخش طبیعی حتی بهتر از محیط انسانی است ولی در عرصه محیط انسانی در کنار اینکه باید بیشتر محیط طبیعی را مورد توجه قرار دهیم، باید کارهای بیشتری انجام دهیم.

در خصوص آلودگی هوا و کلا محیط زیست چه نظری دارید؟

آلودگی هوا، خاک، آب ها و… معضلاتی است که هرروزه شهروندان با آن مواجه هستند. ما سعی می کنیم در کنار حفاظت و صیانت از مناطق چهارگانه و طبیعت استان آذربایجان شرقی با برنامه های متعدد از هرگونه آلودگی آب و خاک و هوا در استان جلوگیری کرده و یا حداقل آنها را مدیریت کنیم.

امروزه هرگونه توسعه ای بدون مداخله در بحث های محیط زیستی غیرقابل تصور و غیرممکن است. حتی برای ساختن یک خانه هم باید اثرات محیط زیستی آن را در نظر بگیریم چون به هر حال در قالب عرصه آن خانه، به عرصه طبیعی و محیط زیست آسیب وارد می شود. با این وجود، ما هم نمی توانیم بدون بهره مندی از طبیعت، زندگی روزمره و امروزی را در شهرها و استانمان شاهد باشیم. اما این مداخلات و تخریب ها قابل توجیه یا قابل تحمل خواهد بود وقتی که بتوانیم آنها را به حداقل برسانیم و با حداقل آسیب ها، تخریب ها و آلودگی ها بتوانیم هم زندگی خوب و در حد نیاز داشته باشیم و هم از محیط زیست خودمان حفاظت و صیانت کرده باشیم.

توسعه پایدار هم بر اساس همین امر و با آگاهی ها و آموزش هایی که در جامعه برای درک موضوع محیط زیست و حفاظت و صیانت از آن خواهیم داشت، رخ خواهد داد تا بتوانیم برنامه های توسعه ای منطقه را پیش ببریم.

سازمان حفاظت محیط زیست چه اقداماتی برای صیانت از عرصه های طبیعی انجام می دهد؟

تمامی کارهای سازمان حفاظت محیط زیست و اداره کل حفاظت محیط زیست استان برای انجام امور حفاظتی در حال انجام است و قطعا در سال های گذشته هم انجام یافته اما آنچه در دوره جدید مدنظر داریم و باید به آن توجه ویژه کنیم، بحث آموزش و موکدا «آموزش» است. علت اینست که ما نمی توانیم بدون آگاهی و اطلاعاتی که باید به نسل امروز و نسل های بعدی منتقل کنیم، برای آینده محیط زیست خودمان تصمیم گیری کرده و یا در این زمینه تاثیرگذار باشیم. در کنار آموزش است که نسل های بعدی با آگاهی بیشتر و با کسب تجربه از رخدادها می توانند برای مدیریت محیط زیست خود تلاش کنند. در کنار این، ما بحث مشارکت مردمی را به عنوان سرلوحه برنامه های آتی در نظر می گیریم و امیدواریم با حضور مردم، جامعه محلی، و آحاد مردم در بحث های حفاظتی محیط زیست بتوانیم برای حفظ و نگهدای محیط زیستمان بیش از گذشته تلاش کنیم و سعی خواهیم کرد در دوره جدید با واگذاری حفاظت از مناطق حفاظت شده و پارک های ملی و بخش های مختلف زیست محیطی به مردم و جامعه محلی گام های موثر و پایداری در این زمینه برداریم.

چه مشکلاتی محیط زیست منطقه را تهدید می کند؟

در حال حاضر وضعیت محیط زیست استان آذربایجان شرقی طوری است که برخی مشکلات به نوعی، خواسته و مطالبه عمومی است. ما با مشکلات عدیده ای در محیط زیست استان مواجه هستیم مثل آلودگی هوای تبریز و بناب، که زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده و برای مدیریت استانی اهمیت بسزایی دارد؛ یا مس سونگون و آلودگی های ناشی از فعالیت معادن که قابل اغماض نبوده و باید به نحوی حل شده و مدیریت شود؛ همچنین معضل کاوه سودا که در کنار آلودگی های زیست محیطی، بحث های اجتماعی را پررنگ تر می کند؛ و نیز بحث گونه های در حال انقراض از جمله سیاه خروس که تلاش مضاعفی را می طلبد.

مسوولان و دست اندرکاران سازمان و نیز اداره کل حفاظت از محیط زیست استان در سال های گذشته برای حفاظت از بخش های مختلف محیط زیست تلاش کرده اند  اما شاید وضع موجود در حال حاضر یک نسخه مدیریتی جدید می طلبد تا در قالب اهداف و برنامه هایی، نحوه حفاظت و صیانت بهتر از این عرصه تعریف شود.

ما سعی می کنیم برای هریک از موضوعات مهم محیط زیستی استان یک برنامه و چارت مدیریت شده و هماهنگ با حضور تمامی ذینفعان و بخش های دولتی و غیردولتی پیاده کنیم. به عنوان نمونه ما طی دو ماه اخیر سعی کرده ایم بحث کاوه سودا را با همکاری سازمان حفاظت از محیط زیست و استاندار محترم و دستگاه های نظارتی به یک تصمیم و اجماع گروهی برسیم که خوشبختانه نتایج خیلی خوبی داشته و اکنون می دانیم که از این پس با نظارت و اداره کل حفاظت محیط زیست استان چه نکاتی را باید در این خصوص مورد توجه قرار دهیم و چه اقداماتی را باید انجام دهیم. امیدواریم در موضوعات دیگر هم چنین برنامه ای را در ماه های آتی دنبال کنیم تا به رسالتمان در قبال محیط زیست دقیق تر عمل کرده باشیم.

محیط زیست با مسایل اجتماعی و فرهنگی چه ارتباطی می تواند داشته باشد؟

هر جامعه ای متشکل از موضوعات مختلف اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی است. مسایل اجتماعی شامل خیلی از موضوعات مثل هویت، تاریخ، فرهنگ، زبان، بهداشت و کلا هرچیزی که تحت تاثیر زندگی انسان است یا برای زندگی انسانی ضرورت دارد، می باشد. اما برخی کلیدواژه های مسایل اجتماعی اهمیت و عمومیت بیشتری دارد. در جامعه امروزی «ورزش»، «جوانان» و «مشارکت» کلیدواژه های اجتماعی هستند که قطعا تاثیرگذاری بسیار زیادی در رشد و بالندگی جوامع دارند.

از سویی، محیط زیست به عنوان یکی از پایه های جامعه، و مسایل اجتماعی به هیچ عنوان قابل تفکیک از هم نیستند. برای همین بحث ورزش یکی از موضوعات اصلی حال حاضر جامعه جهانی است بنابراین اگر ما بحث محیط زیست را هم در کنار این موضوع قرار دهیم، به یک گفتمان مشترک در همه جهان بدون نگاه به قومیت ها، زبان ها، رنگ ها و… رسیده و شاهد رخدادهای مثبتی خواهیم بود.

در حال حاضر کمیته ملی المپیک یکی از موضوعاتی را که از دهه ۱۹۹۰ به این سو بیشتر مدنظر قرار داده، محیط زیست است و برای میزبانی مسابقات مختلف، شهرهایی که نامزد می شوند، محیط زیست آنها بسیار مورد توجه قرار می گیرد و یکی از موضوعات بسیار مهم و موثر برای واگذاری میزبانی، همان بحث های محیط زیستی و نحوه مشارکت مردم آن شهر یا کشور می باشد.

ورزش یکی از مهمترین ابزارهایی است که می توان با استفاده از آن به اهداف مشترکی ازجمله صلح، آرامش، رفاه و شاخصه زندگی خوب، بهتر و باکیفیت در جامعه امروزی رسید. در قالب همین امر، طرح پرچمداری محیط زیست و ورزش به عنوان طرحی کشوری مطرح بوده و استان آذربایجان شرقی به عنوان مرکز این طرح، از طرف سازمان حفاظت از محیط زیست انتخاب شده و ما سعی می کنیم در قالب همین طرح بتوانیم از این دو کلیدواژه در پیشبرد اهداف مشترک حداکثر استفاده را بکنیم.

در حال حاضر برای اینکه بتوانیم موضوع محیط زیست را در جامعه بیش از گذشته مورد توجه قرار دهیم، حتما باید از این رخدادها و فرصت هایی که ورزش دارد، حداکثر بهره را ببریم. در حال حاضر ورزش هایی که مخاطبان زیادی دارند مثل فوتبال که تاثیرگذاری جهانی دارد، می تواند بهترین فرصت برای اشاعه فرهنگ زیست محیطی در شهرها و کشورهای مختلف باشد. رخدادهای مهم ورزشی و نیز قهرمانان بنام که نماد موفقیت کشور محسوب می شوند، بهترین وسیله برای دادن پیام های زیست محیطی بوده و در کنار محیط زیست بودن این قهرمانان می تواند ما را در رسیدن به آرمان های توسعه پایدار و رساندن پیام سلامت محور بحث های محیط زیست و پیشرو یاری کند. امیدواریم در قالب طرح «پرچمداری محیط زیست و ورزش» بتوانیم به اهداف آرمانی حفاظت و صیانت از مناطق حفاظت شده محیط زیست و مشارکت مدنظرمان دست یابیم.