بام کشور – رئيس سازمان جهادکشاورزي استان آذربايجان شرقي همزمان با روز جهاني خاک با صدور پيامي تاکيد نمود: چنانچه روند تخریب خاک در دنیا ادامه يابد، سرانه جهاني زمين قابل کشت و زراعت، تا يک چهارم ميزان آن تقليل خواهد يافت.

به گزارش آژانس خبری بام کشور به نقل از روابط عمومي سازمان جهاد کشاورزي استان، متن کامل پيام اکبر فتحي به شرح زير مي باشد:

هر ساله سازمان خوار و بار کشاورزي ملل متحد (FAO) در روز ۵ دسامبر (۱۴ آذرماه) بزرگداشت روز جهاني خاک را برگزار مي‌کند و شعار سال ۲۰۲۳ ميلادي «Soil and Water: a source of life»، «خاک و آب منشاء زندگي» است. ضمن گراميداشت اين روز بايستي به قانون خاک که در سال ۹۸ تصويب شده و تکاليف سنگيني بر عهده دستگاه‌هاي اجرايي  گذاشته اشاره نماييم قانوني که اخيراً آيين نامه اجرايي آن در دولت تصويب شده و به زودي ابلاغ خواهد شد.

منابع آب و خاک دو منبع مهم در بخش کشاورزي است که اگر با کمک کشاورزان و توليدکنندگان، مشکلات آن را کنترل نکنيم، جزو چالش‌هاي جدي آينده ما خواهند بود، يکي از اصلي‌ترين چالش‌ها  در بخش خاک کمبود ماده آلي است؛ چراکه اگر حتي آب کافي در اختيار باشد اما خاک باکيفيت و حاوي ماده آلي و مواد مغذي مناسب را نداشته باشيد، امکان کشاورزي وجود ندارد.

 آلودگي خاک به پساب‌هاي صنعتي و کشاورزي، باقي‌مانده‌هاي کودها و سموم کشاورزي، تغيير کاربري اراضي و تبديل اراضي به جاده، ساختمان، فرسايش شديد خاک، وجود خاک‌هاي با ميزان قليايي بالا، فشردگي خاک و… از جمله چالش‌هاي فيزيکي خاک در ايران است که خاک بخش کشاورزي را تهديد مي‌کند و وزارت جهاد کشاورزي با آنها درگير است.

در همين خصوص پيام‌هاي کليدي از طرف سازمان خوار و بار کشاورزي ملل متحد (FAO)  براي تبيين اهميت حفاظت و مديريت يکپارچه منابع آب و خاک با لحاظ موضوعات تغيير اقليم، اهميت حفاظت تنوع زيستي خاک و جلوگيري از تخريب، فرسايش و آلودگي آن ارائه شده است. از جمله پيام‌هاي کليدي اين روز اين است که خاک و آب منابع ضروري براي حفظ حيات روي زمين‌اند، خاک و آب منابع به هم پيوسته‌‌اي هستند که نياز به مديريت يکپارچه دارند، شيوه‌هاي نامناسب مديريت خاک و آب بر فرسايش خاک، تنوع زيستي خاک، حاصل‌خيزي خاک و کيفيت و کميت آب تأثير مي‌گذارد و  حفاظت از خاک و آب به کاهش و سازگاري با تغييرات اقليم کمک مي‌کند.

 خاک و آب، پايه و اساس توليد غذا و خدمات اکوسيستمي بوده و رفاه انسان را فراهم مي‌کنند و با شناخت نقش ارزشمند آنها، ما مي‌توانيم اقدامات پيشگيرانه‌اي را براي محافظت از اين منابع براي نسل‌هاي آينده انجام دهيم. سيستم‌هاي کشاورزي ديم ۷۰ درصد از آب شيرين جهان را برداشت مي‌کنند و ۸۰ درصد از زمين‌هاي زراعي را تشکيل مي‌دهند که در ۶۰ درصد توليد جهاني غذا نقش دارند. اين سيستم‌ها به شدت به شيوه‌هاي موثر مديريت رطوبت خاک متکي هستند.

خاک داراي خدمات اکوسيستمي متنوع نظير تامين غذا، فيبر، سوخت، حمايت از ميراث فرهنگي، تامين مصالح ساختماني، منبع دارويي و منابع ژنتيک، زيستگاه موجودات زنده، جايگاه چرخه عناصر غذايي تنظيم سيلاب‌ها، تنظيم آب و هوا، ترسيب کربن  و تصفيه آب و کاهش آلاينده هاي خاک است. خاک بيش از ۲۵ درصد کل تنوع زيستي زمين را در خود جاي داده و از زندگي در خشکي و کل زمين پشتيباني مي‌کند. بيش از ۹۰ درصد موجودات زنده در خاک زندگي کرده و يا بخشي از زندگي خود را در خاک سپري مي‌کنند.

حفاظت از خاک با افزايش ذخاير کربن موجود در خاک و مبارزه با تغييرات آب و هوايي نقش مهمي دارد. علاوه بر برگ و ساقه، ريشه‌هاي زيرزمين نيز کربني را که توسط گياهان در هنگام فتوسنتز ثابت مي‌ماند، ذخيره مي‌کنند. هنگامي که گياه مي‌ميردکربن موجود در ريشه به خاک اضافه مي‌شود و مي‌تواند قرن‌ها در آن‌جا بماند. مقدار کربن در هر سال افزايش مي‌يابد اما بدون پوشش گياهي ذخيره کربن خاک کاهش مي‌يابد زيرا مقداري از آن به تدريج تجزيه شده و باعث انتشار دي‌اکسيد کربن در جو مي‌شود.

طبق مطالعات انجام شده، خاک‌ها و بسترهاي سطحي برگ‌ها و شاخه‌هاي مرده نيز مي‌توانند دو يا سه برابر کربن را ذخيره کنند. علاوه بر نقش و خدمات اکوسيستمي خاک، توجه به آمارهاي جهاني، اهميت حفاظت از خاک دو چندان مشخص مي‌شود، تاکنون يک سوم از خاک‌هاي جهان تخريب شده‌اند و چنانچه اين روند تا سال ۲۰۵۰ ادامه يابد، سرانه جهاني زمين قابل کشت و زراعت، تا يک چهارم ميزان آن در سال ۱۹۶۰ تقليل خواهد يافت.

تا سال ۲۰۵۰ جمعيت جهان به بيش از ۹ ميليارد خواهد رسيد و اين ميزان به معناي دو ميليارد افزايش جمعيت بيش از جمعيت فعلي جهان است. در اين صورت لازم است توليد مواد غذايي به ميزان ۶۰ درصد افزايش يابد، تا بتواند پاسخ گوي جمعيتي باشد که خواستار تغذيه‌اي به مراتب بهتر از امروز هستند.

حفاظت و مديريت يکپارچه خاک و آب، ظرفيت زمين را براي مقاومت در برابر حوادث شديد آب و هوايي مانند خشکسالي، سيل و طوفان‌هاي شن و گرد و غبار بهبود مي‌بخشد. شيوه‌هاي مديريت يکپارچه خاک و آب، خدمات ضروري اکوسيستم، حمايت از حيات روي زمين و افزايش انعطاف‌پذيري اکوسيستم را ارائه مي‌دهد که در همين خصوص دولت سيزدهم خط‌مشي‌هاي مديريت، حفاظت و بهره‌‏برداري پايدار از خاک کشور را با رويکرد مديريت يکپارچه آب و خاک ابلاغ کرده است.

از سياستگذاري‌هاي مهم در راستاي پيشگيري و کنترل آلودگي خاک، ورود و استفاده از حدود مجاز آلودگي خاک و آلاينده ‌هاي ورودي به آن براي کاربري‌هاي مختلف خاک، در معيارهاي تعيين سطح آلايندگي واحدهاي توليدي صنعتي، معدني و خدماتي آلاينده وفق ماده (۲۷) قانون ماليات بر ارزش افزوده (عوارض سبز، مصوب ۱۴۰۰)  است.

دولت مردمي و انقلابي سيزدهم به پيروي از فرمايشات مقام معظم رهبري و رياست محترم جمهور همواره موضوعات آب و خاک را در راس برنامه‌هاي توسعه کشور قرار داده که از اقدامات مهم در اين خصوص مي‌توان به تصويب آيين نامه اجرايي قانون خاک در دولت مي باشد که انشالله ابلاغ آن ثمرات بسيار خوبي براي کشور خواهد داشت.

با درک عميق قدر و منزلت منابع خاک و آب کشور و لزوم حفظ و حراست از اين سرمايه خدادادي براي بهره‌برداري پايدار و حفظ امانت براي نسل‌هاي آينده، اعتقاد راسخ داريم اصل ۵۰ قانون اساسي در اين خصوص تحقق مي‌يابد.